लेखक – राहुल दुबे
“चावटपणा पुरे! जास्त लाडात येऊ नका. काय पाहिजे?””गरम दूध” मी असं बोलताच मामीनं हातातलं काम थांबवून वळून माझ्याकडे पाहिलं. तिच्या चेऱ्यावरचा राग पाहून माझी गांड फाटली.गडबडून जात मी बोललो, “अहो मामी, गरम दुधाचा ग्लास घेऊन आलोय धुवायला.”मामीनं एकदा माझ्याकडे रोखून पहिलं अन खुदकन हसली.”शिकलात वाटतं तुम्ही पण फिरकी घ्यायला ! छान ! मामीची ट्रेनिंग कामी येतेय म्हणायचं.” मामी डावा डोळा बारीक करत बोलली.
“तुम्हाला अजून खूप काही गोष्टींमध्ये मला ट्रेन करायचा आहे” मी पण धीट होत डोळा मारत बोललो.माझ्या बोलण्याचा रोख लक्षात येताच मामीनं पुन्हा डोळे वटारत बोलली, “आता फटके देईन हा जास्त चावट पण कराल तर. जास्तच हाताबाहेर चाललंय तुमचं प्रकरण, “मी पण मग जास्त न ताणता मामीला समजावत बोललो, “काय मामी ! मस्करी केली मी. लगेच रागावता तुम्ही.”माहीत आहे मला मस्करी केलीत ते. पण तुमची मस्करी परवडणारी नाही मला.” मामी उसासा टाकत बोलली.मी अजून काहीतरी चावट बोलणार होतो पण ती भडकेल म्हणून मी मनाला आवर घालत तिला विचारलं,”ते जाऊ द्या. एक सांगा, आज अचानक दूधाचा कार्यक्रम कसा काय? रोजचा चहा सोडून?
“का? दूध आवडत नाही का तुम्हांला ? मघाशी तर हांड्यावरचं चाटून पुसून खात होतात की ” मामीने टोमणा मारत विचारलं.आयला हिच्या! मी विषय बदलावा म्हणून विचारलं तर हिची गाडी पुन्हा त्याच रूळावर येतेय अन जेव्हा मी जरा काही चावटपणा केला की डाफरते माझ्यावर. काय आहे मामीच्या मनात तेच कळेनासं झालं मला.मी काही विचारणार इतक्यांत बाळाचं रडणं ऐकू आलं. मी जाऊन त्याला कडेवर घेऊन किचन मध्ये आलो.”ते दूध कुणाला नाही आवडणार? चाटून काय मी तर चोखून प्यायला पण तयार आहे” मी मामीला डोळा मारत बोलली मी असं बोलताच मामीने जवळचं लाटणं उचललं अन मला मारायला धावली. मी त्याला तयार होतो त्यामुळे
थोडं मागे सरत बोललो.”हळू हळू. बाळाला लागेल ना.”
मी असं बोलताच मामी मागे सरली पण मला आता तिच्या चेहऱ्यावर एव्हढा राग दिसत नव्हता. बाळाचा गाल गोंजारत मी मामीला परत वीचारलं.”सांगा ना आज असं काय खास आहे की मला चहा ऐवजी दूध दिलंत. आणि हो, मी जेव्हा चावटपणा करतो तेव्हा माझ्यावर भडकता आणि स्वत: मात्र करता.”मी असं बोलताच ती पुन्हा हातातलं काम सोडून माझ्याकडे वळली आणि डावी भुवयी वर करून वी विचारलं.”मी काय चावटपणा केला?? आणि कधी केला?”नाहीतर काय? मी नीट विचारतोय की आज दूध का दिलंत तर तुम्ही हांड्यावरच्या दुधाचा विषय काढलात म्हणून तसं बोललो मी.” मी तक्रारीच्या स्वरात बोललो. ” हम्मम. मी फक्त टोमणा मारला. मला चावट बोलायची किंवा काही करायची हौस नाही.” मामी फनकाऱ्याने बोलली.”बरं बरं.” मी हत्यार टाकत बोललो.आता तरी सांगा ना. चाहा दूध दूध का?”हे देवा! तुमच्या होणाऱ्या बायकोचं अवघड आहे बाबा. काय एकच गोष्ट सारखी सारखी उगाळत बसायची. मला वाटलं आज चाहऐवजी दूध द्यावं म्हणून दिलं. त्यात काय एव्हढं?” मामी पुन्हा गालात जीभ घोळवत बोलली अन मला शंका आली.
मामीच्या आजवरच्या बोलण्यावरून एव्हढं मात्र कळलं होतं की तिला जेव्हा काही चावट बोलायचं असतं तेव्हा ती नेहमी गालात जीभ घोळवत बोलते. पण आता तिला तसं न दाखवता मी विचारलं.”नाही. खोटं बोलताय तुम्ही. कारण दुसरंच काहीतरी आहे. तुम्ही काहीतरी लपवताय सांगा ना खरं काय ते?” मी अगदी अजीजीने विचारलं.मामीने एकवार माझ्याकडे निरखून पाहिलं अन विचारलं, “काय करणार आहे खरं कारण ऐकून? दूध प्यायला मिळालं ना तुम्हाला? मग अजून काय पाहिजे?
“मला काही नको. मला फक्त कारण सांगा. एव्हढं काय विशेष आहे जे लपवताय?” मी थोडंसं चिढुन विचारलं.
“बाप रे! खूप राग आलाय वाटतं एका माणसाला ! मघाशी मोरीमध्ये कसं झटके देत होतात? एक वेळ वाटलं फिट येऊन पडताय मी काय.” मामी हसत मला चिडवत बोलली.”काय मामी तुम्ही पण? जा मी नाही बोलणार!”असं म्हणत मी बाळाला घेऊन किचन मधून बाहेर आलो.”अगं बाई गं! एव्हढा राग? माहीत आहे मला हा राग जास्त वेळ टीकणार नाही. एकदा का घडा भरला की परत रिकामा करायला माझ्याकडेच यावं लागणार आहे म्हटलं ” मामी माझ्या पाठीवर खोचकपणे बोलली.मी एकवेळ मागे वळून पाहिलं तर पुन्हा तशीच पोज. डावा हात किंचन कट्ट्यावर टेकवलेला, उजवा कमरेवर आणि गालात घोळत असणारी जीभ वाटलं असंच जाऊन तिच्या तोंडात तोंड घालून तिच्या गालात वळवळणारी जीभ तोंडात घेऊन चोखावी.पण मला माहित होतं की ती आपल्याला डिवचतेय म्हणून मी काही न बोलता बाहेरच्या खोलीत आलो अन बाळाला गोधडीवर झोपवलं. त्या बिचाराऱ्याला त्याच्या आईमध्ये अन आतेभावामध्ये काय झिंगाट चाललंय याची जाणीव पण नव्हती. तोंड वासून जांभया देत होता म्हणजे झोपेला आला होता. नुकतंच मामीने त्याला पाजल्यामुळे ते साहजिकच होतं म्हणून मी त्याला थोपटत झोपवू लागलो.पाच ते सात मिनिटांमध्ये बाळ हात पाय खेळवत झोपून गेलं. मी उठून टीव्ही चालू केला तसं त्याचा आवाज ऐकताच मामीने किचन आणि बाहेरची रूम मधल्या मध्ये येऊन विचारलं.”झोपलं का बाळ?”मी फक्त हम्म करून उत्तर दिलं. खरं तर मला राग आलेला नव्हता. मी फक्त उत्सुकता म्हणून मामीला दूधाबद्दल विचारलं होतं आणि तिने जरी सांगितलं नसतं तरी एव्हढा काही फरक पडला नसता. पण मी नाराज झालेलं मामीला आवडायचं नाही हे मला लहानपणापासून माहीत होतं म्हणून मी फक्त नाटक करत होतो.मी मामीकडे पाहिलं तर ती माझ्याकडे नेहमीप्रमाणे डोळे बारीक मारून पाहत होती. मी एकदा तिच्याकडे पाहिलं अन कपाळावर आठ्या आणल्याचं दाखवत मान वळवली.
” आतमध्ये या.” असं म्हणत मामी किचन मध्ये निघून गेली. तरीपण मी मुद्दाम जागेवरून न उठता टीव्ही पाहत बसलो.दोन तीन मिनिटं अशीच गेली असतील. वाटलं आता काय मामी बोलावणार नाही पण असा विचार मनात येतो न येतो तसा आतून मामीचा आवाज आला.”आतमध्ये या म्हणतेय ना? जास्त आगाऊपणा करू नका नाहीतर बाहेर येऊन मघाशी पाहिलेल्या नागड्या ढुंगणावर येऊन फटके देईन”मामीचा हा पवित्रा पाहताच माझी पुन्हा गांड फाटली न टीव्ही बंद करून मी किचन मध्ये गेलो. पाहिलं तर ती चपातीसाठी कणिक मळत होती. मी जाऊन तिच्या बाजूला उभा राहिलो.
तिने दोन तीन मिनिटामध्ये कणिक मळून त्याला थोडसं तेल लावलं आणि परतीच्या बाजूला लावून तिने बेसिनमध्ये हात धुतले. हात धुवून होताच ती माझ्याकडे वळली अन पुन्हा कमरेवर हात ठेऊन बोलली.”ते बाळ तर झोपलं पण हे बाळ का रुसलंय? “मामीचा तो प्रेमळ स्वर ऐकून माझ्या शरीररात गोड गुदगुल्या झाल्यासारखं वाटलं. असं वाटलं तिला जवळ ओढून तिचा घामाने भिजलेला पूर्ण चेहरा चुंबुन काढावा.”रुसू नाहीतर काय करू? तुम्हाला एक प्रश्न विचारला त्याचं पण उत्तर देता येत नाही” असं म्हणत मी चेहरा परंगटला.” हम्मम म्हणजे तुम्हाला खरं सांगितल्याशिवाय तुम्ही शांत बसणार नाहि तर? ” मामीनं विचारलं..”हो. खरं सांगायला काय प्रॉब्लेम आहे?” मी तसंच अडून विचारलं.”बरं सांगते बाबा. आपला पराक्रम पाहिलात का? रात्रीं देव जाणे किती वेळ हालवत होतात अन सकाळी पण. असंच जर हलवत राहिलात तर गवताच्या काडीसारखे व्हाल. शरीराचा थोडा तरी विचार करा.
म्हणून मी चाहऐवजी दूध दिलं आज. तेव्हढंच शरीरात ताकत येईल.” मामीने खरं कारण सांगत माझ्याकडे पाहत डोळे मिचकावत बोलली.तिचं बोलणं ऐकून मला काय बोलावं तेच कळेना. मला आतून गलबलून आलं. मी तिचा फक्त भाचा असून पण तिला माझी किती काळजी होती. मान्य आहे की आमच्या नात्यामध्ये आम्ही जे काही करत होतो ते चुकीचं होतं पण यामुळे आमचं नातं अजूनच घट्ट होत होतं याची जाणीव आम्हा दोघांनाही होती.प्रश्न फक्त ग्लासभर दूधाचा नव्हता. मला मामाची आर्थिक परिस्थिती माहीत होती. पूर्ण महिन्याचं बजेट बघता त्याच्याकडे काही शिल्लक राहत असावी असं मला वाटत नव्हतं. घरात लहान बाळ होतं. जरी मामी अंगावरचं दूध त्याला पाजत असली तरी आता हळू हळू त्याला वरचं दूध पण चालू केलं होतं. तसंच सकाळ अन संध्याकाळच्या चहाला पण दूध लागत असे. कधी मधी मामा किंवा मी पण जेवताना भातामध्ये दूध घ्यायचो. रोज एक लिटर दूध घेणं मामाला त्याच्या बजेटनुसार परवडणारं नव्हतं म्हणूनच रोज फक्त अर्धा लिटर आणायचे. हे सर्व माहीत असूनपण मामीनं मला एक ग्लास दूध प्यायला दिलं होतं यातूनच तिचा माझ्यावर किती जीव आहे हे दिसून येत होतं.
क्रमशः